Môi trường Đại học chủ yếu là theo hình thức tự học, tự khám phá và tự tích lũy kiến thức cho bản thân. Theo công văn số 4267, nhiệm vụ trọng tâm của ứng dụng ccông nghệ thông tin và chuyển đổi số: “Tiếp tục duy trì, triển khai hình thức dạy học trực tuyến kết hợp dạy học trực tiếp nhằm hỗ trợ nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy - học và đổi mới phương pháp dạy - học”. Hiện nay, chuyển đổi số đã và đang là xu hướng tự học của sinh viên, vừa tác động và hình thành thói quen tự học.

Không gian học tập “mở”?

Chuyển đổi số đã là một nhu cầu thiết yếu của xã hội nói chung và sinh viên nói riêng. Sinh viên đều muốn trang bị cho mình những kiến thức, kỹ năng tốt nhất cho công việc sau này nên việc tự học rất được coi trọng. Tự học giúp ta ghi nhớ kiến thức, rèn luyện tính kiên trì để có kết quả tốt như mong muốn. Tự học không có nghĩa là bị bó hẹp trong thư viện mà sinh viên còn tự học tập, nghiên cứu thêm trên không gian mạng.

Theo công văn số 131/QĐ-TTg 2022 về Đề án Tăng cường ứng dụng Công nghệ Thông tin và chuyển đổi số trong Giáo dục Đào tạo cho rằng: “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số tạo đột phá trong đổi mới hoạt động giáo dục và đào tạo; đổi mới quản lý nhà nước trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo; tác động tích cực, toàn diện tới phương thức hoạt động, chất lượng, hiệu quả và công bằng trong giáo dục.”

Như vậy, việc tận dụng lợi thế về không gian rộng rãi, thoáng mát, yên tĩnh tại các trung tâm – thư viện số, sinh viên có thể vừa học tập vừa nghỉ ngơi, giảm căng thẳng. Không gian học tập này sẽ giúp cho sinh viên học tập trên các ứng dụng, phần mềm và tiếp cận bài giảng online mọi lúc, mọi nơi, không bị hạn chế về mặt không gian lẫn thời gian trên mọi thiết bị như điện thoại, laptop, máy tính ...

Ngụy Nguyên Dũng, sinh viên năm hai trường Đại học Khoa học – Đại học Thái Nguyên, Chuyên ngành Luật cho hay: “Trung tâm số khá phát triển, truy cập được nhiều thứ Ngành của mình khá đặc thù, thầy cô yêu cầu cao về giáo trình và tài liệu học nên mình coi ngôi nhà là thư viện thứ hai. Ở đây khá yên tĩnh và mình được tiếp cận với không gian mở, rất nhiều tài liệu online mở. Nên việc học cũng trở nên dễ dàng, hiểu quả hơn trong việc tự học.”

Với không gian mở, Trung tâm số không chỉ tạo điều kiện trong việc đọc tại chỗ, mượn tài liệu về nhà mà còn cung cấp sách điện tử để phục vụ cho việc tự học, tự nghiên cứu. Thư viện là có sẵn tất cả từ sách tham khảo, giáo trình đến luận văn, luận án... Kho tài liệu khổng lồ ấy thúc đẩy việc tự học, khơi nguồn tri thức, nâng cao dân trí. Các quan niệm như thư viện chỉ có sách báo, tư liệu, không có sách giành cho lứa tuổi mình thì nay cách thức hoạt động của thư viện đã có nhiều chuyển đổi. Việc tìm kiếm thông tin của sách trở nên dễ dàng hơn khi có sự hỗ trợ của thiết bị điện tử.

Sách điện tử được sử dụng một cách đơn giản, chỉ cần tải xuống, chúng ta có thể đọc sách trên một chiếc điện thoại hay máy tính và dễ dàng cầm đi mọi nơi, đọc ở bất kỳ không gian, thời gian nào. Chuyển đổi số đã trở thành giải pháp ở nhiều cấp từ vi mô đến vĩ mô. Đại dịch Covid 19 đã qua, nhưng các phương pháp học tập trực tuyến như E – learning, học qua các ứng dụng, các dự án vẫn được áp dụng để nâng cao hiệu quả cho việc tự học.

Trung tâm số - nguồn tài nguyên sách khổng lồ và tạo thói quen đọc ở mọi lúc, mọi nơi.

Những thách thức trong môi trường số

            Còn nhiều vùng sâu, vùng xa gặp nhiều khó khăn về trang thiết bị công nghệ thông tin như tiếp cận khó, chưa được đảm bảo nên gây ảnh hưởng lớn đến việc học tập của sinh viên. Sinh viên vẫn chưa tiếp cận được chuyển đổi số. Do các yếu tố ngoại cảnh làm gián đoạn việc học hay do ý thức của sinh viên?

Theo số liệu khảo sát năm 2022 từ phòng Công tác Học sinh- Sinh viên và Phòng Đào tạo của Trường Đại học Công nghệ Thông tin và Truyền thông trong Báo cáo Tổng kết 20 năm xây dựng và phát triển: “Sinh viên dành 5 – 7 giờ trung bình mỗi ngày cho việc giải trí trên Internet. Xấp xỉ 20% sinh viên năm 1, 50% sinh viên năm 2 – 3 đi làm thêm ngoài giờ học. Trung bình mỗi ngày chỉ có từ 10 – 20 sinh viên tới học tập tại thư viện. Xấp xỉ 30% sinh viên có động lực học tập tốt.”

Có thể nói, xác định thái độ trong học tập là rất quan trọng, vì thái độ học ảnh hưởng đến hiệu quả của hoạt động học tập, nó vừa là mục đích vừa là điều kiện của hoạt động học tập. Khi sinh viên cần các cuốn sách thì thư viên lại không được coi là một sự lựa chọn.

            Ngoài giờ học trên lớp, sinh viên lẽ ra thường xuyên lui tới thư viện để tham khảo những sách liên quan đến môn học, kết hợp với học online. Nhưng sinh viên lại không nhiệt huyết với sách vở mà thay vào đó bị chi phối bởi mạng xã hội. Lướt Web để giải trí giúp sinh viên thoải mái, giảm căng thẳng sau giờ học nhưng giải trí quá mức sẽ gây ra thói quen không tốt cho sinh viên. Như vậy sinh viên sẽ bị phân tâm, tâm lý chán nản, ảnh hưởng đến mục đích, động cơ học tập.

            Với suy nghĩ “cái gì trên mạng cũng có” chỉ cần một thao tác “click chuột” hoặc “copypaste”. Không ít người học phụ thuộc quá nhiều vào tài liệu, thứ có sẵn trên mạng. Tính tự giác trong học tập cũng mất dần do không có hứng thú, động lực học hay cảm xúc tiêu cực.

            Theo nhiệm vụ và giải pháp của Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo khẳng định: “Hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân theo hướng hệ thống giáo dục mở, học tập suốt đời và xây dựng xã hội học tập”. Ngày nay, chuyển đổi số ngày càng phát triển, vậy nên chúng ta có nhiều cơ hội, điều kiện thuận lợi để học tập suốt đời.

            Chuyển đổi số trong giáo dục là mặt tích cực nhưng trong đó vẫn tồn tại mặt chưa tích cực. Nếu biết sử dụng linh hoạt, thời gian hợp lý, đúng mục đích thì sẽ đem lại cho sinh viên nhiều hiệu quả trong học tập, công tác, sinh hoạt và đời sống xã hội. Nhưng ngược lại, sinh viên lạm dụng mạng xã hội quá mức sẽ gây ra hậu quả không tốt.

             Không cần phải đến một thư viện “xịn”, học trường “ngon” mà hãy tự trau dồi cho bản thân thật nhiều kiến thức bằng việc tự học. Chuyển đổi số giúp mở ra nhiều phương pháp mới để giúp cho việc tự học trở nên hiệu quả. Tự học không chỉ ấp ủ cho bản thân nhiều ý tưởng, hoài bão còn là động lực để con người vươn lên.

Chuyển đổi số giúp việc tự học không còn khó hiểu, mơ hồ.

Ngọc Hà – Báo chí K19